Choć wielu przedsiębiorców prowadzi doskonale prosperujące firmy jednoosobowe, w świadomości społecznej utarło się przekonanie, że spółka wpisana do KRS, jako samodzielny uczestnik obrotu, jest bardziej wiarygodna. Obowiązujące przepisy pozwalają na zamianę działalności w jednoosobową spółkę kapitałową, a także na dokonanie dalszych, bardziej elastycznych modyfikacji.
Poniżej, znajdą Państwo informację na temat tego, czy opłaca się dokonywać przekształcenia działalności w spółkę,a jeżeli tak, która metoda będzie najbardziej opłacalna.
Za przekształceniem jednoosobowej działalności w spółkę przemawia szereg argumentów, natury zarówno prawnej, jak i biznesowej. O czym warto pamiętać?
Przede wszystkim, wybór formy spółki prawa handlowego powoduje oddzielenie majątku przedsiębiorcy od majątku spółki. W przypadku spółek kapitałowych następuje zaś całkowite oderwanie dwóch stref majątkowych, a odpowiedzialność przedsiębiorcy (o ile nie jest on np. członkiem zarządu w spółce z o.o.) w zasadzie nie istnieje.
Co do zasady, przekształcenie firmy jednoosobowej w spółkę oznacza sukcesję wszystkich praw i obowiązków przedsiębiorcy. Oprócz sukcesji prawnej, często mamy do czynienia także z następstwem podatkowym. Przekształcenie nie odbiera również uprawnień do korzystania z licencji i pozwoleń, które uzyskał przedsiębiorca przed przekształceniem.
Przekształcenie działalności jednoosobowej w spółkę ułatwia optymalizację kosztów na wypadek potrzeby zbycia całości przedsiębiorstwa osobie trzeciej. Warto pomyśleć o tym odpowiednio wcześnie, aby uległy przedawnieniu potencjalne zobowiązania przedsiębiorcy wynikające z faktu przekształcenia (przez 3 lata odpowiada on solidarnie z przekształconą spółką za długi).
Wiele jednoosobowych firm to biznesy rodzinne. Niestety, polskie prawo spadkowe nie przewiduje możliwości przejęcia przez spadkobierców całości jednoosobowej działalności, co wymusza rozpatrywanie losów każdego składnika majątku osobno. Śmierć przedsiębiorcy powoduje także wygaśnięcie umów wiążących go z kontrahentami. Przekształcenie w spółkę pozwala na zachowanie ciągłości prowadzenia działalności gospodarczej, a ewentualne akcje lub udziały i tak wejdą do masy spadkowej.
Przekształcenie działalności jednoosobowej w spółkę ułatwia również pozyskanie finansowania zewnętrznego, jak np. leasing, kredyt czy wynajem długoterminowy. Wiele banków potraktuje jednoosobową firmę jak klienta fizycznego, ale spółkę zaliczy do kategorii klientów korporacyjnych, którzy na ogół mogą liczyć na bardziej preferencyjne warunki współpracy.
W obecnym kształcie przepisy pozwalają na zarejestrowanie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy jednoosobowej spółki akcyjnej, ale na tym wyczerpują się możliwości freelancera. Dopuszczalne jest natomiast dalsze przekształcenie w inną spółkę prawa handlowego, w tym spółkę osobową, a także w spółkę cywilną.
W praktyce stosuje się trzy modele przekształcenia firmy jednoosobowej w spółkę i wszystkie z nich ostatecznie przyniosą taki sam skutek. Jak przekształcić jednoosobową działalność w spółkę? Można to zrobić na kilka sposobów:
Wspólnicy spółek prawa handlowego muszą wnieść wkłady na poczet swojego uczestnictwa w życiu spółki. Wkłady mogą mieć charakter pieniężny, ale także niepieniężny (tzw. aporty). Za pomocą jednej czynności prawnej można wnieść do spółki także jednoosobową firmę wraz z jej aktywami i pasywami. Należy jednak pamiętać o zachowaniu odpowiedniej formy – pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym lub aktu notarialnego, jeżeli w skład majątku firmy wchodzi nieruchomość.
Wniesienie aportem przedsiębiorstwa może wymagać uzyskania zgody kontrahentów jednoosobowej firmy i na pewno będzie wymagało zgody organów administracyjnych na przejście koncesji i licencji (z uwagi na fakt, że nie jest to typowe przekształcenie). Choć pracownicy nie muszą wyrażać zgody na przekształcenie, muszą oni zostać powiadomieni o tym fakcie i mają prawo do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia.
Całościowy aport przedsiębiorstwa nie jest także opodatkowany podatkiem VAT i nie powoduje powstania przychodu po którejkolwiek ze stron transakcji.
Klasyczne, kodeksowe przekształcenie nie daje przedsiębiorcy zbyt dużych możliwości. Wybór ograniczony jest do jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub jednoosobowej spółki akcyjnej, choć ustawodawca dopuszcza kolejne przekształcenia, o ile skład osobowy podmiotu ulegnie odpowiedniej modyfikacji.
Przekształcenie działalności w jednoosobową spółkę kapitałową wiąże się z sukcesją uniwersalną praw i obowiązków przedsiębiorcy. Nie zachodzi także konieczność odnawiania umów z kontrahentami (choćby w formie aneksu), ponieważ spółka „zastępuje” dotychczasową firmę.
Pracownicy przedsiębiorcy przechodzą z mocy prawa do nowozałożonej spółki. Sukcesja podatkowa obejmuje jedynie prawa, ale nie obowiązki, a przedsiębiorca musi rozliczyć się z ewentualnych zaległości wobec fiskusa.
To rozwiązanie jest najbardziej skomplikowane ze wszystkich trzech i przebiega stopniowo z uwagi na konieczność przeniesienia każdego składnika majątku osobno. Odrębne opodatkowanie każdej transakcji powoduje również, że stopniowe przejmowanie składników może okazać się mało opłacalne z kosztowego punktu widzenia i nie pozwala na zastosowanie sukcesji podatkowej. Do przekształcenia dochodzi wraz z przeniesieniem ostatniego składnika majątku firmy jednoosobowej.
Omawiana forma transformacji wiąże się z koniecznością ponownego uzyskania koncesji, ulg i licencji, które nie przechodzą na spółkę, a także zawarcia nowych umów z kontrahentami, których nie można aneksować.
W sferze pracowniczej stopniowe przekształcanie jest mało zoptymalizowane. Pracownicy nie przechodzą z mocy prawa do nowego pracodawcy, ale konieczne jest rozwiązanie z nimi umów i zawarcie ich od nowa, co z kolei wpływa a staż pracy i związane z tym uprawnienia.
Najbardziej opłacalną formą przekształcenia firmy jednoosobowej w spółkę jest skorzystanie z kodeksowego modelu przekształcenia lub wniesienie działalności aportem jako wkład do nowozałożonego przedsiębiorstwa. Wybór odpowiedniego rozwiązania powinien być jednak każdorazowo konsultowany zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i podatkowej z prawnikiem lub doradcą podatkowym.
W kolejnych artykułach wyjaśnimy, jak przekształcić działalność jednoosobową w spółkę prawa handlowego oraz spółkę cywilną.
