Przekształcanie spółek prawa handlowego polega na zmianie prawnej formy prowadzonej działalności z jednej na inną. Decydując się na takie rozwiązanie , przedsiębiorcy najczęściej oczekują zwiększenia efektywności prowadzonego biznesu i maksymalizacji korzyści – zarówno tych bezpośrednich w postaci zysku, jak i pośrednich (poprzez optymalizację podatkową). Zmiany mogą dotyczyć także modelu zarządzania spółką oraz modyfikacją roli, jaką pełnią wspólnicy. Przyjrzyjmy się spółce komandytowej – czym jest i w co może zostać przekształcona.
Spółka komandytowa to jeden z rodzajów osobowych spółek prawa handlowego. Oznacza to, że podobnie jak w przypadku innych spółek osobowych, substrat ludzki polegający na członkostwie i spersonalizowanym procesie decyzyjnym ma przewagę nad substratem kapitałowym. Widoczne jest to przede wszystkim w zakresie uprawnień wspólników oraz elastycznym procesie decyzyjnym. Ustawodawca nie przyznał spółkom osobowym osobowości prawnej, choć wiele aspektów (jak nabywanie praw i zaciąganie zobowiązań) jest wspólnych dla wszystkich spółek prawa handlowego.
Spółka komandytowa, w stosunku do pozostałych spółek osobowych wyróżnia się dualistycznym składem personalnym. Członkami spółki komandytowej są:
- komplementariusze – osoby odpowiadające za zobowiązania spółki całym majątkiem,
- komandytariusze – wspólnicy, których odpowiedzialność jest ograniczona do ustalonej z góry sumy komandytowej.
Rolę komplementariuszy i komandytariuszy mogą pełnić zarówno osoby fizyczne i prawne, a w składzie spółki musi znaleźć się przynajmniej jeden wspólnik każdego typu.
Spółka komandytowa to forma prawna często wybierana przez osoby, które wprawdzie posiadają biznesowe lub branżowe know-how, ale nie dysponują majątkiem wystarczającym dla realizacji zamierzeń handlowych. Ograniczenie odpowiedzialności komandytariuszy ułatwia przyciągnięcie potencjalnych inwestorów, którzy – po wniesieniu wkładu równego przynajmniej sumie komandytowej – są w zasadzie zwolnieni z jakiejkolwiek odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
Spółkę komandytową na zewnątrz reprezentują komplementariusze. Komandytariusz może jednak zostać ustanowiony pełnomocnikiem lub prokurentem.
Ustawodawca wyposażył wszystkie spółki prawa handlowego w tzw. zdolność przekształceniową, czyli możliwość zmiany formy prawnej. Zgodnie z regulacją kodeksu spółek handlowych, spółka osobowa (a więc także komandytowa) może zostać przekształcona w:
- inną spółkę osobową (a zatem w spółkę jawną, partnerską lub komandytowo-akcyjną),
- spółkę kapitałową (z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną).
Nie ma możliwości bezpośredniego przekształcenia spółki komandytowej w jednoosobową działalność gospodarczą lub spółkę cywilną. W tym przypadku jednak wspólnicy mogą zlikwidować spółkę osobową i przenieść na siebie majątek spółki. Choć skutek majątkowy może być podobny, nie sposób w tej sytuacji mówić o kodeksowym przekształceniu.
Warto także wspomnieć , że nie może zostać przekształcona spółka w upadłości lub likwidacji. Ograniczenie to wynika najprawdopodobniej z dążenia ustawodawcy do zagwarantowania pewności obrotu i ograniczenia niepotrzebnego mnożenia podmiotów w obrocie prawnym.
Przede wszystkim, do powstania spółki osobowej niezbędne jest współdziałanie dwóch wspólników, podczas gdy spółkę kapitałową może zarejestrować nawet jedna osoba fizyczna. Co więcej, jeżeli w spółce osobowej zostanie tylko jeden wspólnik (np. wskutek śmierci partnera w interesach), byt ułomnej osoby prawnej ustaje z mocy prawa i musi ona zostać rozwiązana.
Ta ogromna różnica wynika z faktu, że ustawodawca przyjął niezmienność składu osobowego (a jeżeli już do niego dochodzi, to w drodze wyjątku) spółek osobowych, które są zawiązywane właśnie ze względu na relacje wspólników, a nie wkłady.
W przypadku spółek kapitałowych, skład osobowy spółki może być zmieniany wielokrotnie i dowolnie, ponieważ tym, co się liczy, jest właśnie kapitał.
Z racji wiodącej roli wspólników w spółkach osobowych, to oni zajmują się prowadzeniem interesów spółki i reprezentują ją na zewnątrz. W spółce kapitałowej, pojedynczy wspólnik lub akcjonariusz nie musi w żaden sposób partycypować w funkcjonowaniu spółki, ponieważ zajmują się tym wyodrębnione organy – zarząd czy rada nadzorcza.
Wreszcie, różnica pomiędzy pełnowartościowymi osobami prawnymi, a ułomnymi osobami prawnymi widoczna jest na płaszczyźnie odpowiedzialności. W spółkach osobowych to wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki. W przypadku spółek kapitałowych, odpowiedzialność ponoszą głównie organy spółki, natomiast wspólnicy lub akcjonariusze odpowiadają wyłącznie w granicach swojego wkładu (wniesionego lub nie).
Do przykładowych podobieństw można zaliczyć zmiany postanowień umownych bez jednogłośnej zgody lub modyfikacje składu osobowego, choć w przypadku spółek osobowych wymagane jest stosowne postanowienie umowne.
Niektóre ułomne osoby prawne mogą także zostać wyposażone w organy (np. zarząd w spółce partnerskiej, rada nadzorcza i zgromadzenie wspólników w spółce komandytowo-akcyjnej). Dopuszcza się również możliwość ograniczenia odpowiedzialności niektórych wspólników w spółkach osobowych (komandytariuszy).
Spółki osobowe przeznaczone są dla przedsiębiorców, którzy planują prowadzić biznes w przynajmniej dwuosobowym zespole, ale chcą, aby podmiot budził większe zaufanie kontrahentów niż np. spółka cywilna. Takie rozwiązanie często wybierają osoby wykonujące wolne zawody lub branże, które nie generują dużego ryzyka finansowego.
Spółki kapitałowe to dobry wybór dla przedsiębiorców, którzy liczą się z wysokim ryzykiem prowadzonej działalności, ale chcą być spokojni o majątek swój i rodziny. Dzięki rozproszonemu akcjonariatowi łatwiej zgromadzić kapitał, niż w spółkach osobowych, a wyłączenie wspólników lub akcjonariuszy z procesu decyzyjnego pozwala organom na realizację zamierzeń biznesowych, bez względu na skład osobowy podmiotu.
W zależności od formy spółki przekształconej, wspólnicy muszą dochować innych wymagań, a sam proces przekształcenia przebiega nieco inaczej.
Zgodnie z regulacją kodeksu spółek handlowych „Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru.” Oczywiście spółki prawa handlowego (choć nie tylko one) wpisywane są do Krajowego Rejestru Sądowego. Co istotne, sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształconą. Realizując proces przekształcenia, nie musimy więc pamiętać o składaniu stosownego wniosku.
Aby ułatwić sporządzanie miesięcznego bilansu i nie wprowadzać chaosu w księgowości, warto zadbać o to, aby przekształcenie zostało wpisane do KRS pierwszego dnia kalendarzowego danego miesiąca. W tym celu do wniosku o rejestrację przekształcenia należy załączyć wniosek o dokonanie wpisu na konkretny dzień.
Oczywiście nie mamy nigdy gwarancji, że sąd przychyli się do wniosku, ale praktyka pokazuje, że często tak się dzieje. Aby ułatwić pracę właściwego Sądu, warto złożyć stosowne wnioski na kilka tygodni przed planowanym dniem wpisu (nawet 8 do 10 tygodni mając na względzie ograniczenia funkcjonowania poszczególnych instytucji w związku z pandemią).
Zmiana w ramach podatku dochodowego CIT spowodowała, że spółki komandytowe zostały obciążone dodatkowym podatkiem. Taki obrót sytuacji sprawia, że wspólnicy bardzo często rozważają zmianę formy prawnej, aby „uciec” spod zasięgu nowych przepisów podatkowych .
Oczywiście nie da się wyprowadzić jednego wniosku, który byłby jednakowo dobry dla wszystkich przedsiębiorców. Wielu z nich usiłuje radzić sobie na rynku poprzez szukanie innego rodzaju ulg, które obniżają efektywne opodatkowanie. Sposobów jest przynajmniej kilka – ulga badawczo-rozwojowa, skorzystanie z Polskiej Strefy Inwencji,czy ulga na robotyzację.
Przedsiębiorcy, którzy szukają alternatywy, mogą rozważać przekształcenie spółki komandytowej w inną. Często wybór pada na spółkę jawną lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
W przypadku spółki jawnej, nie ma jednak możliwości wyłączenia odpowiedzialności poszczególnych wspólników za zobowiązania spółki. Z modelu hybrydowego (popularnego w Polsce „Sp.k Sp. z o. o.”, w którym komplementariuszem jest spółka kapitałowa) konieczne będzie wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Z kolei przekształcenie w spółkę z o.o. daje możliwość (oprócz zmiany formy prawnej spółki komandytowej) połączenia z dotychczasowym komplementariuszem.
Podjęcie decyzji o opłacalności przekształcenia spółki wymaga szczegółowej analizy prawnej, ekonomicznej i biznesowej. To skomplikowany proces, który wymaga pomocy prawników specjalizujących się w prawie spółek.
Szczegółowe omówienie procesu przekształcania spółki komandytowej znajdziecie Państwo w poniższych artykułach.
RPMS Law Office
Staniszewski & Partners
Staniszewski & Partners
